Dokonujemy wyborów przez całe życie w trybie dyskretnym i ciągłym. Nikt i nic nie uchroni nas przed wyborami. Nawet brak wyboru jest wyborem, więc z dwojga złego lepiej samemu wybrać, kiedy ma się jakąkolwiek intencję w sytuacji i oczekiwania na jej rozwiązanie. Niekiedy nie możemy się zdecydować, wybór nas przytłacza. Paradoksalnie dla kogoś z boku ten wybór może być prosty, ale dla nas to impas na trzy spusty, czy wsiąść do tej łódki i odpłynąć, czy jeszcze zostać na lądzie.
Walczyłam ze sobą na wielu polach przy wyborach. Kiedy patrzę w przeszłość widzę, że często sytuacje na jakie byłam już przygotowana przychodziły jako gotowe rozwiązania, ale nie wybierałam ich, bo sądziłam, że życie nie może być proste, również w wyborach. Projekty, praca, sytuacje osobiste. Wolałam wycofać się na z góry ustalone pozycje i czekać. W ten sposób minęło mnie wiele przygód, na które się nie odważyłam. Nie miałam na nie siły, albo zaufania do świata, że mnie poprowadzi właściwie, że nie zginę. Oczywiście niewiele mi groziło, jak wiem z perspektywy czasu, ale strach miewa wielkie oczy i dopiero, jak pokochałam strach w sobie i pozwoliłam się sobie bać, zrobiło się miejsce na coś więcej i na nowe wybory również.
Wszyscy dookoła mówią mi, że nie należy żałować przeszłości co minęła. Ja się zgadzam z niezaprzeczalnym faktem, że minęła, ale żal trzeba wyrazić, jeśli przychodzi, bo jeśli go tłumimy akonto radości, ulgi, żal niewyrażony piętrzeje, spina nas i w końcu wraca z siłą, z jaką go wyparliśmy. Dlatego wolę żałować na bieżąco, po trochu. Czasem zajmuje to chwilę mojej jazdy samochodem i potem mogę już śpiewać z Celin Dion albo nucić do muzyki z „Piratów z Karaibów”. Nie chojraczę tym, że nie mam żalu do różnych sytuacji, czyli tak naprawdę do siebie, że stało się coś co mnie zraniło, coś co zniknęło, szansa, pragnienie czy miłość. Niektórzy uznają to za stratę czasu tak zanurzać się w emocje związane z przeszłością, ale nie da się zaprzeczyć, że one są. Są obecne w nas i jeśli mają ujście, zostaną wyrażone, odejdą i te miłe, i te niemiłe również. Wtedy zrobi się miejsce na nową rzeczywistość, na nowe wrażenia, uczucia. Do naszego wnętrza będzie się mogło dostać to, co może zginęłoby w środowisku emocji z przeszłości, zmarniałoby obok tęsknoty za plażą latem w 69-tym, starą miłością z liceum, wstydem z potknięcia przy szefie. Wszystko co przeżywamy zostawia emocjonalne ślady nie tylko w takich, jak ja wrażliwcach, w każdym.
Kiedy emocje płyną bez zakłóceń, kiedy robimy im przestrzeń, uwalniają nas od złudzeń, że ta plaża to jedyne co się liczyło i ta miłość, i to potknięcie. Uwalniają nas od siebie zaklętych w chwilach, myślach, o ile zdecydujemy się czuć, pozwalamy na te trudne stany, w których pozostajemy trochę bezbronni, bezradni, miotani czy to radością czy to smutkiem, tkliwością czy poczuciem zagrożenia. Moje Ja wewnętrzne nauczyło mnie, że najskuteczniej się zmieniam, kiedy pozwalam na emocję za emocją. Nie zatrzymuję ich analizując, nie tnę na plastry rozumem, ale czuję. To bolesne, żal za tym co się straciło, czego się nie podjęliśmy, ale to też twórcze. Zauważyłam, że ludzie mają szeroką tolerancję na wyrażanie emocji. Może ja przebywam ostatnio w takim gronie ludzi, dla których człowiek to stworzenie, które żyje i wyraża się niepowtarzalnym, specyficznym dla siebie kodem. Ten kod to słowa, mimika, gesty, postawa ciała, śmiech i inne dźwięki, czyli pełna ekspresja. Wyrażanie się też wybieramy na bieżąco. Powiedzieć czy nie powiedzieć, stać czy usiąść, patrzyć w oczy czy w podłogę, wziąć w ramiona, czy odejść. Nie wspomnę już o tym, co jeść, czy o tym, czy jechać autobusem czy samochodem, odwieczne problemy Warszawiaka z Białołęki.
Właśnie wpadł do mnie mój kolega z projektu i bardzo w temacie będzie musiał dokonać wyboru, jak wydać pieniądze przeznaczone na jego współpracownika w słonecznej Italii. Takie wybory są w miarę proste, bo pieniądze są na koncie, a opcji wydawania, nawet w naukowej skali, jest wiele, konferencja, wypłata, refundacja podróży, materiały do laboratorium, kolorowe obrazki w swojej publikacji, takie tam ekscesy. To się robi głową, podliczasz i wiesz.
Trudniejsze są wybory, jakie robimy sercem. Tu się nie da zmierzyć, porównać, przewidzieć. Wiele osób z jakimi rozmawiałam, wybiera, jak się okazuje z czasem, trochę tchórzliwie. Znajomy powiedział mi, że wybrał żonę spokojną, bo poprzednie kobiety przyprawiały go o zawrót głowy. Zbyt dużo było w nim sprzecznych emocji, czuł zbyt wiele trudnych uczuć. Małżeństwo nie przetrwało, ale są bardzo dobrą parą na odległość, bo łączy ich rodzicielstwo. Czasem trzeba mieć odwagę przetrwać, pozwolić się wypalić temu co nas boli przy człowieku, do którego ciągnie nas sercem. Zwykle odpalają się nam wtedy głębokie rany i tylko od tego, czy odważnie pozwolimy na ich rozpuszczenie, zależy czy będzie lepiej. A czasem po takiej pożodze nie zostaje nic i wtedy wiemy, też boleśnie, ale inaczej, że warto było przetrwać, żeby dotrzeć do prawdy o sobie. Tylko trzeba wybrać nie to, co zabezpiecza przed nieprzyjemnościami, co będzie komfortową wersją naszego życia, łatwą z jakichś względów. Racjonalny umysł nas do tego popycha wykazując milion powodów nie pójścia trudną drogą, ale kiedy serce prowadzi ścieżka układa się pod nogami, może wyboista, stroma, ale ona nas zabiera tam, gdzie nauczymy się najwięcej. Z serca i do serca. I kiedy przychodzi pora, umysł nie zatrzyma nas nawet, jak widzimy przepaść na chwilę przed zrobieniem kroku. Wyborami takimi nie powinniśmy się obarczać zanadto nawet wtedy, gdy nas poprowadziły najczarniejszą doliną cierpienia. Każdy wybór nas umacnia, uczy. Po to przyszliśmy, po naukę, z możliwością wyboru, nawet to czy się uczyć, czy nie, wybieramy.
Każdy powinien wybierać sam. Wpływanie na cudze wybory, to także wybór, ale to sprytna manipulacja. We wszystkich swoich relacjach staram się zachowywać z szacunkiem do wolności osobistej innych ludzi. Nie mówię im co wybrać, nie naciskam, nie wywołuję poczucia winy i, jak im się noga poślizgnie i wylądują w kałuży, nie piętnuję. Odpowiedzialność za swoje życie, za wybory, to trudna materia do pokazania. Ludzie mają tendencję do obarczania swoimi wyborami innych, żeby w razie czego zwalić na kogoś winę. Nie chcą, nie dążą do uznania konsekwencji swoich wyborów. W większości szukają powodów na zewnątrz, że nie podołali czemuś, coś im umknęło. Nie na wszystko mamy wpływ, ale w tym cała sztuka, żeby tę granicę swojego wpływu na rzeczywistość znaleźć. I wziąć odpowiedzialność za tę część. Jeśli ktoś jest ze sobą na uczciwej stopie, to widzi gdzie go własne wybory doprowadziły. Łatwiej na to spojrzeć kiedy się nie myśli o winie a odpowiedzialności. Wina wiąże ręce, z winy chcemy uciec. Odpowiedzialność to konsekwencja, zobaczenie co, i jak zaszło, i akceptacja tego stanu. Wtedy przychodzi czas na nowy wybór, pogłębiony nauką z obserwacji. Człowiek winiący siebie nie podejmuje wyborów racjonalnie, pragnąc się od tej winy uwolnić. Dlatego często wikła się jeszcze bardziej. Człowiek odpowiedzialny, bierze swoją część odpowiedzialności i wybiera świadomie, jak z nią iść.
Uczę się oddawać odpowiedzialność ludziom. Przez lata próbowałam udźwignąć świat za innych. Teraz wkładam kawałek po kawałku każdemu z moich bliskich odpowiedzialność na barki. Robię to z miłości i cierpliwie, nie żeby dołożyć, ale żeby uwolnić od siebie, od zależności. Idzie różnie, bo czasem tak przywykamy do tego, że ktoś za nas niesie, że nie dostrzegamy możliwości poniesienia sami i tego, że niesienie swojego życia na swoich barkach jest fascynującym doświadczeniem. Wybór to szczęście jakie, gdy je mamy, trzeba wycisnąć i za bardzo się nie wahać, nie obarczać efektem motyla, że moja decyzja strąci samolot na Malcie, albo popchnie kogoś w niewłaściwym kierunku. Gdy zrozumiemy, że inni ludzie, w tym dzieci również, podejmują swoje wybory, nie będziemy się tak obarczać ich samopoczuciem, niewłaściwym wg nas postępowaniem. Mówić co sądzimy trzeba, ale nie wymuszać, nie szantażować, aby ktoś na nasze polecenie dokonał wyboru, który z jakichś powodów nas zadowala. Ja swoje dzieci kocham jak dokonują wszelkich wyborów, ułatwiających i utrudniających życie. Miłość to akceptacja i wychowywanie do podejmowania decyzji na swój koszt, na własny rachunek. Od czasu jak moi bliscy sami jeżdżą autobusem, mój wpływ ogranicza się do tego na ile oni sami wpuszczą moje zdanie do ich świata, na ile się zechcą z nim skonfrontować. Jakakolwiek presja, kończy się oporem i winą zrzucaną na radzącego i zwolnieniem się z odpowiedzialności. Dlatego mówię, albo milczę i to działa lepiej niż tresura do usilnego wsadzenia człowieka na właściwą drogę. Tak wybrałam na podstawie moich doświadczeń. I konsekwencje takiej zmiany w wychowaniu moich dzieci i kontaktach z ludźmi już dostaję. Bywają różne, ale wiem, że kiedy podejmowałam decyzję, kierowałam się najszczerszą intencją zrobienia wszystkiego dobrze. To mnie nie uwalnia od konsekwencji, bo one i tak przyjdą, ale od winy zaniedbania, tchórzostwa i mataczenia. Wybrałam szczerość ze sobą i w relacjach z ludźmi. Jak nie lubię kogoś, to go omijam, jak lubię to pogadam. Jak mnie drażni to potrafię się odgryźć, a jak chce ze mnie ssać to odłączam definitywnie. Przy takim sposobie działania ludzie się szybko organizują, na tych co chcą i nie chcą ze mną przestawać, a ja oddycham z ulgą. Wybory stają się proste kiedy jesteśmy zorientowani o co nam chodzi we wszystkich sytuacjach, ale to raczej rzadkie. Jak nie wiem, to idę tam, gdzie mnie przyciąga najmocniej z ryzykiem, że się sparzę. Nie pierwszy raz. Ryzyko podjęcia niewłaściwego wyboru, to kolejna iluzja z jaką się zmagamy w życiu. „Gdybym wybrała tego a tego pana, to byłabym taka szczęśliwa” albo, „Gdybym sprzedał ten samochód rok temu to bym kupił nowy”. Pewnych rzeczy po prostu nie da się przewidzieć. Każdy wybór uczy, tylko czego innego i wiedząc o tym staram się odrabiać te lekcje, których jeszcze nie miałam. A z tych co miałam zapisuję mandale w sercu. Mandala za mandalą, wybór za wyborem, kolejne unieważniają poprzednie, przenikają przez siebie i kształtują mnie na co dzień. Każdego dnia jestem inna i inaczej wybieram, dlatego nie wiążę się tak ściśle z wyborami, ani koncepcjami swoich wyborów. W końcu jakoś przetrwałam do dzisiejszego deszczowego dnia całkiem zdrowa, poobijana, ale wciąż ciekawa tego, co jest za zasłoną nocy, gdzie kolejny dzień szykuje już dla mnie nowe wyzwania, emocje, obrazy, interakcje i … wybory.
Ps. Dziękuję za zdjęcie Autorowi, którego zdjęcia są tak piękne, że wywołują ciarki na moim ciele 🙂